Sinir Sistemi

[Kalmuk]

Çevreden gelen uyarlılara en hızlı tepki sinir sistemini oluşturur ve çevreden gelen uyarılar aşağıdaki sıraya göre alınır ve değerlendirilir.

1-) Çevresel değişikliği (uyarı) algılama

2-) Uyarılma sonucu oluşan sinyali (impuls) ilgili sinir merkezine iletme

3-) Uyarıyı değerlendirme

4-) Uyarılara karşı tepki (cevap) verme

Bir Hücrelilerde Sinirsel Denetim

• Sinir sitemi yoktur.
• Bakteri gibi prokaryotlarda denetim hücre zarı üzerindeki reseptör proteinlerle sağlanır.
• Amip, öglena ve parameciumda sinirsel denetim sitoplazmadaki sinir tetkikleriyle olur.

Omurgasız Hayvanlarda Sinir Sistemi

• Süngerler hariç hepsinde sinir sistemi bulunur.
• Sölenterlerden hidrada sinir hücrelerinden oluşmuş ağ sinir sistemi bulunur. Hidradaki sinir hücreleri sinaps yapmadan birbirlerine temas ederler.
• Deniz anasındaki sinir sistemine Radyal(Işınsal) sinir sistemi denir.
• Yassı solucanlardaki (Planarya) sinir sistemine ip merdiven Sinir Sistemi denir.
• Planaryanın baş bölgesindeki sinir hücreleri bir araya gelerek Ganglion denen sinir düğümünü oluşturur.
• Ganglion omurgalılardaki beyin görevini gerçekleştirir.

Omurgalı Hayvanlarda Sinir Sistemi

• En karmaşık sinir sistemine sahiptirler.
• Balıklardan memelilere doğru karmaşıklaşır.
• Merkezi ve Çevresel Sinir Sistemi olmak üzere iki kısımda incelenir.
• Balıklarda beyin yarım küreler şeklinde ayrılmamıştır.
• Kurbağalarda dahil diğer omurgalılarda iki yarım küreye ayrılmıştır.
• Memelilerin beyninde bulunan kıvrım sayısı diğer omurgalılardan fazladır.
• Koku alma duyusu omurgalılardan memelilere doğru geldikçe azalır.
• Koklama lobunun beyne oranı balıklarda en büyüktür.
• Omurgalılarda beyinciğin büyüklüğü kas faaliyetleriyle doğru orantılı olarak değişir.
• Beyincik kuş ve balıklarda büyük, sürüngenlerde küçüktür.

Sinir Hücresi ve Çeşitleri

Görevlerine Göre Sinir Hücreleri

1-) Duyu Nöronları (Getirici Nöronlar)

Duyu organlarındaki reseptörlerden aldıkları uyartıları merkezi sinir sistemine taşıyan sinirlerdir.

2-) Motor Nöronlar (Götürücü, Hareket Nöronları)

Merkezi sinir sisteminde çevreden gelen uyarılara karşı hazırlanan cevapları kas ve salgı bezi gibi tepki organlarına (efektör) ileten sinirlerdir.

3-) Ara Nöronlar (İnternöron)

Duyu sinirleri ile motor sinirleri arasındaki bağlantıyı sağlayan sinirlerdir.

Uzantılarına göre Sinir Hücreleri

1-) Tek kutuplu Nöronlar (Unipolar) hücreden tek uzantı çıkar.

2-) İki kutuplu Nöronlar (Bipolar) hücreden biri akson diğeri dentrit iki uzantı çıkar.

3-) Çok kutuplu Nöronlar (Multipolar) hücreden biri akson diğerleri dentrit çıkar.

Sinir hücrelerinin veya sinir hücresiyle tepki organının karşı karşıya geldiği yere sinapsis denir.